Ostatni raz rynek ziemniaków był tak zły w 2017 roku. Znaczny wzrost areału upraw i dobre warunki uprawy zaowocowały obfitymi zbiorami, które znacznie przekroczyły potrzeby europejskich przetwórców. To samo można powiedzieć o obecnej sytuacji. Ale czy porównanie tych dwóch sezonów jest uzasadnione? Przedstawiamy podobieństwa i różnice.
Świat ziemniaków znacząco ewoluował w ciągu ośmiu lat. Na przykład, powierzchnia upraw ziemniaków jadalnych w UE-4 wzrosła o jedną czwartą. Wynika to wyłącznie z popytu ze strony przemysłu, który przetwarza znacznie większe ilości i otrzymuje znacznie wyższe ceny za frytki. Dotyczy to również plantatorów, gdzie ceny kontraktowe wzrosły dwukrotnie.
Potrzebujesz historii?
Jeśli sezon 2017/18 czegoś nas nauczył, to tego, że do stworzenia pozytywnej atmosfery potrzebna jest „historia”. Ta wartość była prawdziwa wtedy i pozostaje taka sama do dziś. Ostatecznie późna i deszczowa wiosna, a następnie długotrwała susza, sprawiły, że rynek otworzył się w końcowej fazie. Zatem, co przyniesie wiosna 2026 roku, czas pokaże. Eksport musi pozostać stabilny i właśnie w tym obszarze obecnie sytuacja się zatrzymuje. Ta pozycja konkurencyjna, szczególnie w porównaniu z Indiami i Chinami, również raczej nie ulegnie zmianie w tym okresie.
| Warzywa ziemniaki | 2017 | 2025 | Różnica w % |
| Powierzchnia i plon NL | 76 400 – 3,95 ton metrycznych | 76 400 – 3,49 ton metrycznych | 9% - -12% |
| Powierzchnia i plon BE | 76 400 – 5,11 ton metrycznych | 76 400 – 4,46 ton metrycznych | 13% - -13% |
| Powierzchnia i plon DE | 76 400 – 8,45 ton metrycznych | 76 400 – 9,10 ton metrycznych | 26% - +8% |
| Powierzchnia i plon FR | 76 400 – 6,00 ton metrycznych | 76 400 – 8,29 ton metrycznych | 42% - +38% |
| Powierzchnia i plon EU-4 | 76 400 – 23,53 ton metrycznych | 76 400 – 26,53 ton metrycznych | 25% - +13% |
| Koszty uprawy piaszczystej gleby poza lądem | 6.096 XNUMX euro za hektar | 8.503 XNUMX euro za hektar | + 39% |
| Koszty uprawy gleby gliniastej kwiecień | 7.566 XNUMX euro za hektar | 10.438 XNUMX euro za hektar | + 38% |
| Cena kontraktowa Fontane wk 17 | 13,70 €/100 kg | 27,08 €/100 kg | + 98% |
| Cena kontraktowa Innowator tydz. 17 | 14,76 €/100 kg | 29,41 €/100 kg | + 99% |
| OP TM 1 września | 4.838 (120.950 ton) | 210 (5.250 ton) | -96% |
Przed deszczową aurą targów Potato Europe w 2017 roku, oficjalnie ogłoszono krajową ofertę cenową ziemniaków: PotatoNL. 14 listopada ogłoszono pierwszą cenę, 4 euro za 100 kilogramów dla kategorii 1. Ten poziom cen został przekroczony dopiero pod koniec marca 2018 roku, osiągając najniższy poziom 3,50 euro w grudniu i lutym. Dopiero pod koniec lipca cena zaczęła wykazywać znaczące wahania, a cena zamknięcia zbiorów w 2017 roku wyniosła 14,50 euro. Było to spowodowane mniejszym areałem upraw, mokrą wiosną o słabej strukturze gleby, a następnie długotrwałą suszą.
Dar predykcyjny
Wyniki rynku kontraktów terminowych na ziemniaki w ciągu ostatnich dwóch lat są imponujące. Chociaż liczba pozycji spadła o prawie 100%, cena zamknięcia kontraktu kwietniowego pozostaje praktycznie niezmieniona w porównaniu z analogicznym okresem w obu latach. Tego lata kontrakt na rok 2026 był nadal wyższy, ale pod koniec lipca spadł poniżej poziomu z 2017 roku. Od tego czasu obie linie się przeplatają, a obecny kontrakt radzi sobie nieco lepiej. Osiem lat temu najniższy poziom został osiągnięty w 50. tygodniu, z ceną zamknięcia 4,20 euro za 100 kilogramów. W tym roku nigdy nie przekroczyła ona 6,20 euro. Dopiero w kolejnych miesiącach letnich cena gwałtownie wzrosła, gdy stało się jasne, że nowe zbiory poniosły znaczne straty.
Pomimo zdziesiątkowanej liczby otwartych pozycji, istnieje duże prawdopodobieństwo, że wykres z 2017 roku jest prognozą na obecny sezon. Jednak znaczenie tego instrumentu jest obecnie znacznie ograniczone. Jest to szczególnie problematyczne dla pul, które tracą kluczową okazję do zabezpieczenia.
Eksport frytek
Nie tylko większy areał upraw i wyższe plony negatywnie wpływają na nastroje rynkowe. Prawdziwym problemem jest spadek sprzedaży frytek. W pierwszej połowie roku holenderski eksport do krajów spoza UE spadł o 6%, według danych eksportowych. Problem jest jeszcze poważniejszy w Belgii, gdzie w tym samym okresie wyeksportowano poza Europę o 17% mniej produktów. W porównaniu z 2017 rokiem eksport frytek nadal utrzymywał się znacznie powyżej tego poziomu. Jednak w Belgii tendencja ta maleje. Podczas gdy w marcu i kwietniu wyeksportowano o prawie 50 000 ton więcej niż osiem lat temu, w czerwcu różnica wyniosła zaledwie 12 000 ton.
Holenderski eksport przedstawia zupełnie inny obraz. Podczas gdy Belgii udaje się osiągnąć wzrost wolumenu o jedną czwartą, przekraczający 30%, sytuacja w naszym kraju jest inna. W porównaniu z 2017 rokiem eksport frytek spada w pięciu z sześciu miesięcy, wahając się od -8% do -19%. Tylko w kwietniu tego roku eksport był wyższy o 11 000 ton. Tę sytuację można w pewnym stopniu wytłumaczyć. Belgijskie firmy ziemniaczane, w tym Aviko w Poperinge, znacznie zwiększyły moce przetwórcze w ostatnich latach. Uprawa ziemniaków również wzrosła. W Holandii zjawisko to było znacznie mniejsze.
Francuski eksport podwoił się
Aby poznać rzeczywiste dane dotyczące wzrostu, należy spojrzeć na Francję. Pod względem eksportu rok 2025 wypadł w pierwszej połowie roku znacznie lepiej niż rok 2017. Eksport był ponad dwukrotnie wyższy, choć w czerwcu zauważalny był spadek. Proporcjonalnie, w kwietniu eksport również był mniejszy, ale wolumen nadal był bardzo dobry.
Patrząc na dane dotyczące eksportu frytek bez kontekstu, trudno zrozumieć obecną sytuację na rynku. Jednak biorąc pod uwagę ewolucję rynku sprzedaży i zmiany w przetwórstwie w ciągu ostatnich ośmiu lat, staje się to łatwiejsze do zrozumienia. Belgijskie przetwórstwo wzrosło o imponujące 1,28 mln ton od 2017 roku, co stanowi wzrost o 27,5%. W Holandii eksport spadł w tym samym okresie o 4,3% (-172 400 ton). Jest to co najmniej niezwykłe, biorąc pod uwagę, że również tutaj zwiększono moce produkcyjne.
Być może europejski przemysł przetwórstwa ziemniaczanego można najlepiej porównać do wyczynowego sportowca. Kogoś, kto u szczytu swoich możliwości potrafi osiągać niesamowite wyniki, ale jest też bardzo podatny na drobne niepowodzenia. Jeśli sprzedaż frytek spadnie na jakiś czas, konsekwencje będą natychmiastowe i dotkliwe.
Ceny frytek znacznie wyższe
Brak popytu wynika niemal wyłącznie z wysokich cen produktów europejskich, co można bezpośrednio powiązać z wysokimi kosztami uprawy i przetwórstwa ziemniaków. Koszty te obejmują siłę roboczą i energię. W najniższym momencie 2017 roku (lipiec) belgijskie firmy sprzedawały frytki średnio po 630 euro, a holenderskie po 785 euro. W czerwcu tego roku sprzedaż osiągnęła 1.169 euro w Belgii i 1.306 euro w Holandii. To wzrost odpowiednio o 85,5% i 66,3%.
Oznacza to, że wzrost cen frytek jest mniejszy niż ziemniaków. Chociaż ceny na wolnym rynku mogą być obecnie wyjątkowo niskie, ceny kontraktowe odmian Fontane i Innovator wzrosły prawie dwukrotnie w ciągu ośmiu lat we wszystkich okresach dostaw. Oznacza to, że kontrakty rosły szybciej niż koszty uprawy. VTA oblicza cenę zakupu na 10 438 euro za hektar dla ziemniaków uprawianych na glebie gliniastej (dostawa w kwietniu), co stanowi wzrost o 38%. Rolnicy, którzy w 2017 roku mieli pod kontraktem 40 ton odmiany Fontane, osiągnęli plon brutto w wysokości 5.480 euro, w porównaniu z 10 832 euro w tym roku. Chociaż wówczas plony przynosiły znaczne straty, obecnie ledwo wystarczają na pokrycie kosztów.
To również pokazuje, że plantatorzy rozpaczliwie potrzebują nadwyżki ze swoich „nadwyżek kilogramów”, aby uzyskać tak bardzo potrzebny wzrost powyżej cen kontraktowych. I to właśnie te ziemniaki osiągają obecnie konsekwentnie ceny rzędu 15 euro za tonę.
Kontrakty w dół
Ze względu na wysokie plony ziemniaków, kontrakty zostały obniżone w 2018 roku, niezależnie od odmiany i terminu dostawy. Ceny spadły o 10% w segmencie magazynowania polowego oraz o 5% do 6% w segmencie magazynowania (dostawa w kwietniu). W tym czasie areał w Belgii i Holandii pozostał stabilny, podczas gdy w Niemczech i Francji nieznacznie wzrósł. Wyjątkowo niska cena pszenicy również odegrała wówczas rolę, osiągając najniższy poziom 155 euro za tonę na początku 2018 roku. Zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy zgadzają się, że ceny kontraktowe spadną w 2026 roku. Dokładne dane staną się jasne w nadchodzących miesiącach.
Czy obszar ten znacząco się zmniejszy, pozostaje niewiadome. Czynnikiem jest również fakt, że alternatywy nie są zbyt opłacalne, a ziemia jest łatwo dostępna. Oczekuje się pewnych działań ze strony przemysłu, na przykład poprzez obniżenie tonażu z hektara. Piłka jest teraz po ich stronie. Aby przywrócić zdrowy rynek, konieczne jest ożywienie eksportu frytek, aby najlepsi sportowcy mogli ponownie osiągać wyniki na światowym poziomie.