Liczby potwierdzają niespotykaną dotąd wielkość zbiorów

Aktualizacja 14.10.2025, godz. 12:00: Artykuł zaktualizowany o nowe dane z Francji

Belgia, Niemcy, Francja i Polska opublikowały niedawno nowe dane dotyczące zbiorów ziemniaków w swoich krajach. Jedynie Holandia nie dysponuje najnowszymi danymi, które zostaną opublikowane przez Holenderski Urząd Statystyczny (CBS) pod koniec tego miesiąca. Nasz kraj jest prawdopodobnie najtrudniejszy do oszacowania. Plony w centralnej i północnej Holandii były przeciętne lub dobre, ale rekompensuje to mniejsza ilość kilogramów w prowincjach Zelandia, Brabancja Północna i Limburgia.

2 miliony ton dodatkowo
Aktualne dane wskazują, że plony ziemniaków jadalnych w UE-4 wynoszą 26,78 mln ton. Stanowi to wzrost o 9,4% w porównaniu z rokiem ubiegłym (+2,3 mln ton), co czyni go największym w historii. Chociaż rok 2024 ustanowił już rekord, rok 2025 znacznie go przewyższy. Wynika to głównie ze wzrostu powierzchni upraw o około 60 000 hektarów (+11%). W 2017 roku to przede wszystkim doskonałe plony z hektara przyczyniły się do ogromnych plonów. Presja na plony jest trendem długoterminowym.

Biorąc pod uwagę wszystkie segmenty (konsumpcję, sadzeniaki i skrobię), łączne plony w UE-4 wynoszą 35,15 mln ton. To również rekord, podobnie jak w ubiegłym roku, i wzrost o 8,23%.

Polskie rentowności odbiły
Według GUS-u, w tym roku również w Polsce spodziewane są większe zbiory ziemniaków. Szacuje się, że wyniosą one łącznie 6,8 mln ton (wszystkich odmian). Również tutaj areał upraw odgrywa znaczącą rolę. Wzrósł on o prawie 10%, co oznacza, że ​​w Polsce ponownie obserwuje się nieznaczny trend wzrostowy. Ostatni raz ponad 7 mln ton ziemniaków zebrano w 2021 roku. Sektor ziemniaczany w kraju pozostaje skromny w porównaniu z ostatnimi dwiema dekadami. Plony są tu również bardzo zmienne, głównie ze względu na kapryśną pogodę.

Na podstawie własnych danych dotyczących zbiorów próbnych, Vivaverda i Fiwap szacują, że w tym roku Belgia zbierze 4,96 miliona ton ziemniaków jadalnych. To znacznie więcej niż oficjalne dane Statbel, których prawdziwość jest dyskusyjna. Organizacje branżowe przekraczają szacunki rządu o cały milion ton. Uwzględniając rosnącą ilość sadzeniaków, łączna wielkość zbiorów w Belgii wynosi nieco ponad 5 milionów ton. To znacznie więcej niż zebrano na przykład w 2014 i 2017 roku. Po trzech słabych latach (2020, 2021 i 2022) Belgowie odnotowali trzy lata zwiększonych plonów. Również w tym przypadku wynika to głównie ze wzrostu powierzchni, a nie ze szczytowych plonów. Sezon 2025 będzie naznaczony suszą, która nadal dotyka rolników.

Niemcy nadal rosną
Najnowsze dane francuskiej służby statystycznej Agreste wskazują na 8,54 mln ton ziemniaków jadalnych. Stanowi to 14% wzrost w porównaniu z rokiem ubiegłym. Pod koniec września niemiecki Destatis zgłosił wolumen ziemniaków wynoszący 13,4 mln ton, pochodzących z 301 000 hektarów ziemniaków jadalnych, sadzeniaków i ziemniaków skrobiowych. Dane dotyczące samych ziemniaków jadalnych nie są jeszcze dostępne. Jeśli wykluczymy procentowy udział ziemniaków skrobiowych i sadzeniaków w mieszance, pozostaje około 9,78 mln ton ziemniaków jadalnych. Jest to znacznie więcej niż zebrano w zeszłym roku, kiedy zbiory wyniosły 8,96 mln ton. Stanowi to wzrost o 820 000 ton (9,15%). Oznacza to, że kraj ten produkuje znacznie więcej ziemniaków niż Holandia i Belgia razem wzięte. Nawiasem mówiąc, Francja również jest bliska osiągnięcia tego poziomu.

Fakt, że całkowita ilość 26,78 mln ton ziemniaków jadalnych znacznie przekracza zapotrzebowanie przetwórców, nie wymaga wyjaśnień. Nawet branża działająca w szczytowym momencie produkcji odczuwa skutki tej ilości. Niestety, rzeczywistość jest zupełnie inna, ponieważ europejscy przetwórcy coraz bardziej odczuwają skutki. W Holandii linie produkcyjne stoją w miejscu lub pracują z ograniczoną wydajnością. W Clarebout w Belgii wszystkie zakłady były zamknięte przez ponad tydzień z powodu powszechnego strajku trwającego od półtora tygodnia.

Strojenie
Wielkość produkcji potrzebna przetwórcom z UE-4 pozostaje kwestią domysłów. Dokładne dane nie są dostępne. Ostatni raz produkcja i przetwarzanie były odpowiednio dostosowane w latach 2022 i 2023. Pożądana jest zatem produkcja na poziomie 21,5–22,5 mln ton. Być może nieco więcej przy silnym eksporcie, ponieważ moce produkcyjne również zostały dodatkowo zwiększone, ale to byłby limit 23 mln ton.

Aby przywrócić równowagę, powierzchnia upraw w północno-zachodniej Europie musi się zmniejszyć. Mówi się o 10–20%, choć na tym etapie sezonu jest to jeszcze bardzo przedwczesne. Niemniej jednak, „dolny” spadek na poziomie 10% jest z pewnością uzasadniony, biorąc pod uwagę tegoroczny wzrost. I to oprócz 7% wzrostu osiągniętego w 2024 roku. Chociaż przetwórcy mogą obecnie mierzyć się z czarną chmurą, pytanie brzmi, czy odważą się tak łatwo zrezygnować z „kupionych” wzrostów powierzchni (płacąc znacznie więcej za ziemniaki kontraktowe). W końcu, jeśli czarne chmury nad rynkami eksportowymi się rozwieją, ziemniaki te mogą być ponownie równie desperacko potrzebne; lub w trakcie rozczarowującego sezonu wegetacyjnego. Aby zaradzić stale rosnącej presji na plony, tak naprawdę istnieje tylko jedno rozwiązanie: więcej hektarów.

Zaufanie plantatora
Ostatecznie to plantatorzy mają decydujący głos. Nic nie wiadomo również o cenach kontraktowych na rok 2026. Cena zakupu nie będzie niższa w przyszłym roku, natomiast ceny kontraktowe z pewnością będą niższe w fabrykach, a przynajmniej z mniejszą częścią po stałej cenie. Jeśli plantatorzy ziemniaków zdecydują się (częściowo) zrezygnować z upraw, niezbędna redukcja rzeczywiście zostanie osiągnięta. Jednocześnie, alternatywne uprawy są nieliczne i trudno dostępne. Ostateczna cena podpisana na początku przyszłego roku może przesądzić o sukcesie sezonu 2026/27.